Biegły – kim jest i czemu służy?

„Biegły” – odcinek 1

Niekiedy, raczej nierzadko, rozstrzygnięcie sprawy przez Sąd wymaga zasięgnięcia wiedzy specjalnej, której Sąd nie posiada. Sąd, pomimo szerokiej wiedzy powszechnej, czy też nakazu stosowania się do zasad doświadczenia życiowego dla oceny sprawy, jest obowiązany sprawę rozstrzygnąć opierając się na ustaleniach i wnioskach zawartych w opinii biegłego.

W tym wpisie opowiem o biegłym w cywilnym sądowym postępowaniu (tj. też w sprawach rodzinnych i gospodarczych), ale faktycznie informacje tu zawarte można stosować do innego rodzaju postępowań. W praktyce bowiem okazuje się, że biegły pomimo ustawowego założenia nie jest biegły w danej dziedzinie. Jak mawiają niektórzy sędziowie: „prawo prawem, a życie życiem”.

Typową sprawą, w której należy skorzystać z wiedzy specjalnej to reklamacje towarów z uwagi na istniejące wady, bądź zastrzeżenia co do jakości świadczonych usług. Powołany biegły musi niejednokrotnie określić, kiedy wada się ujawniła, czy tkwiła w rzeczy w momencie sprzedaży, czy była ukryta, czy jest istotna…

Kierując pozew do Sądu należy przemyśleć, czy Sąd badając sprawę nie będzie musiał skorzystać opinią biegłego. Powód ma obowiązek złożenia odpowiedniego wniosku dowodowego, tj. określenia jakiej specjalności biegły ma udzielić odpowiedzi co do faktów mających znaczenia dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy.

Jako jeden z rażących przykładów przegrania (co do zasady wygranej) sprawy sądowej o zapłatę za bezumowne korzystanie z gruntu można wskazać pozew, w którym jako dowód na określenie wysokości bezumownego „czynszu” za zajęcie cudzej własności przedstawiono fakturę. Szkopuł polegał na tym, że powód nie mógł wystawić faktury dla określenia swojego żądania i jego wysokości, ponieważ nie miał z pozwanym zawartej żadnej umowy (co wynika też z nazwy samego żądania: „o zapłatę za bezumowne korzystanie z gruntu”).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał, że nie zgadza się z żądaniem i kwestionuje je „co do zasady i wysokości”.

W pozwie zabrakło wniosku o biegłego, który obliczyłby rynkowe stawki wynagrodzenia za korzystanie z gruntu. Sąd nie miał wyjścia i wyboru – pozew został oddalony.

Przepisy istotne z punktu widzenia spraw z udziałem biegłego sądowego to artykuły 278 i następne kodeksu postępowania cywilnego, a wynika z nich m.in., że:

– w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii.

– Sąd oznaczy, czy opinia ma być przedstawiona ustnie, czy na piśmie.

– Sąd może zarządzić przedstawienie biegłemu w niezbędnym zakresie akt sprawy lub przedmiotu oględzin oraz zarządzić, by był obecny lub brał udział w przeprowadzeniu dowodu

– Opinia biegłego powinna zawierać uzasadnienie.

– Sąd może zażądać ustnego lub pisemnego uzupełnienia opinii lub jej wyjaśnienia, a także dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych

– (…)

Już z powyższego wynika (szczególnie z dwóch ostatnich punktów), że co najmniej jedna ze stron sporu sądowego zawsze będzie miała prawo do kwestionowania opinii i do jej obalenia. Do realizacji tego celu konieczne jest odniesienie się do uzasadnienia oraz wniosków opinii i złożenia wniosku o sporządzenia opinii uzupełniającej, bądź udzielenia przez biegłego odpowiedzi na pytania czy też wyjaśnienia kwestii w opinii niejasnych. Ale to już temat na odrębne historie.

Tym wpisem rozpoczynam nowy, niekończący się serial pt. „Biegły”, a oto lista najbliższych odcinków:

2. Gdzie dwóch biegłych, tam trzeci korzysta, czyli do trzech biegłych sztuka
3. Nieproste ściany nie są krzywe? czyli krzywa ściana jest prosta? – czyli zagadki w opinii biegłego
4. Biegli pod napięciem – który biegły jest ważniejszy, a który silniejszy?
5. Auto jest sprawne, ale naprawa była wadliwa
6. Upadek z konia – kto jest winny: jeździec czy koń?
7. Paląca kwestia. Świadek, który był biegłym, ale jego opinia nie może być dowodem w sprawie
8. Nie mamy Pana tektury i co Pan nam zrobi?
9. Przed katastrofą budowlaną: opinia biegłego co do stanu budynku jako zabezpieczenie pozwu
10. Czy istnieje wada estetyczna w polskim prawie? – może być brzydko, ważne by zgodnie ze sztuką… budowlaną